جراحی غدد لنفاوی زیر بغل یا لنفادنکتومی که اصطلاح پزشکی آن آکسيلاری دیسکشن (Axillary Lymph Node Dissection) نام دارد ، یک روش جراحی است که در آن تمام یا بخشی از غدد لنفاوی ناحیه زیر بغل برداشته می شود. این جراحی اغلب به عنوان بخشی از درمان سرطان سینه یا سایر سرطان هایی که ممکن است به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش یافته باشند ، انجام می شود. بهترین فوق تخصص جراحی پستان و سرطان در اصفهان ، در این مقاله ، به شرح عمل لنفادنکتومی و نکات مهم آن پرداخته است.
چرا جراحی غدد لنفاوی زیر بغل انجام می شود ؟
هدف اصلی از این جراحی ، ارزیابی گسترش سرطان و جلوگیری از پیشرفت آن است. پزشکان با بررسی غدد لنفاوی ، تشخیص می دهند که آیا سلول های سرطانی به این ناحیه منتشر شده اند یا خیر. این اطلاعات به انتخاب نوع درمان مناسب ، مانند شیمی درمانی یا پرتو درمانی ، کمک می کند.
کار غدد لنفاوی زیر بغل چیست ؟
غدد لنفاوی زیر بغل (Axillary Lymph Nodes) بخشی از سیستم لنفاوی بدن هستند که نقش کلیدی در دفاع ایمنی و تصفیه مایعات بدن ایفا می کنند. اهمیت این غدد به حدی است که در بسیاری از سرطان ها ، وضعیت آن ها مستقیماً بر برنامه درمانی تأثیر می گذارد. این غدد کوچک ، لوبیایی شکل و نرم در ناحیه زیر بغل قرار دارند و معمولاً در چند گروه دسته بندی می شوند.
وظایف اصلی غدد لنفاوی زیر بغل
| وظایف غدد لنفی | توضیحات |
|---|---|
| فیلتر کردن مایع لنف | مایع لنف ، که حاوی سلول های ایمنی ، ضایعات سلولی ، باکتری ها و حتی سلول های سرطانی است ، از بافت های بدن جمع آوری شده و از طریق غدد لنفاوی عبور می کند. غدد زیر بغل با فیلتر کردن این مایع ، عوامل بیماری زا را شناسایی و نابود می کنند. |
| مقابله با عفونت ها | غدد لنفاوی حاوی لنفوسیت ها هستند که نقش مهمی در شناسایی و از بین بردن ویروس ها ، باکتری ها و سایر عوامل عفونی دارند. زمانی که بدن با یک تهدید مواجه می شود ، این غدد فعال شده و بزرگ تر می شوند ، که همان ورم زیر بغل هنگام بیماری است. |
| تشخیص گسترش سرطان | در بیماری هایی مانند سرطان سینه ، سلول های سرطانی ممکن است از طریق مایع لنف به غدد لنفاوی زیر بغل منتقل شوند. به همین دلیل ، بررسی این غدد کمک می کند تا پزشک میزان گسترش سرطان را ارزیابی کند و درمان مناسب تری ، مانند جراحی غدد لنفاوی زیر بغل ، را تجویز کند. |
| تخلیه مایعات از بافت های اطراف | غدد لنفاوی زیر بغل به جمع آوری و تخلیه مایع لنف از بازو ، سینه ، گردن و قسمت فوقانی پشت کمک می کنند. در صورت برداشتن این غدد ، گردش مایع مختل شده و می تواند منجر به لنف ادم شود. |
اندازه طبیعی غدد لنفاوی زیر بغل
اندازه غدد لنفاوی زیر بغل می تواند بسته به شرایط فیزیولوژیکی ، سن ، و سلامت فرد کمی متغیر باشد. اما در شرایط نرمال ، این غدد کوچک و قابل لمس نیستند ، مگر در مواقع التهاب یا عفونت. قطر طبیعی غدد لنفاوی زیر بغل معمولاً کمتر از 1 سانتی متر (10 میلی متر) است. اندازه بین 0.5 تا 1 سانتی متر در بزرگسالان طبیعی است و نگران کننده نیست ، به ویژه اگر غده بدون درد ، متحرک ، نرم و یکنواخت باشد. اما در صورتی که این غده ها بزرگتر از 1.5 تا 2 سانتی متر شوند و سفت ، ثابت و غیر قابل حرکت همراه با درد شدید ، تب یا کاهش وزن بدون دلیل باشند و بیش از 3 تا 4 هفته بدون کاهش اندازه باقی بمانند ، باید توسط پزشک متخصص بررسی شوند.
انواع جراحی غدد لنفاوی زیر بغل
- نمونه برداری غدد لنفاوی نگهبان (Sentinel Lymph Node Biopsy) : در این روش ، تنها اولین غددی که احتمالاً سلول های سرطانی به آن ها رسیده اند، برداشته می شود. اگر این غدد آلوده نباشند ، نیازی به جراحی گسترده تر نیست.
- تخلیه کامل غدد لنفاوی زیر بغل (Axillary Lymph Node Dissection) : اگر غدد نگهبان آلوده باشند یا پزشک تشخیص دهد که سرطان گسترش یافته ، تخلیه کامل غدد لنفاوی ممکن است لازم باشد.
عوارض برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل
عمل غدد لنفاوی زیر بغل با وجود فوایدی که دارد ، عوارض شایع کوتاه مدت یا بلند مدت جراحی ، از جمله بی حسی یا درد در ناحیه بازو یا شانه ، تورم دست یا لنف ادم ، عفونت زخم در موارد نادر و کاهش دامنه حرکتی شانه را هم ممکن است به دنبال داشته باشد که در ادامه به شرح مهم ترین این عوارض می پردازیم.
لنف ادم (Lymphedema)
لنف ادم یکی از شایع ترین و نگران کننده ترین عوارض برداشتن غدد لنفاوی است. در این حالت ، به دلیل اختلال در جریان مایع لنف ، دست یا بازوی مربوطه متورم می شود. علائمی همچون تورم در دست ، انگشتان یا بازو ، احساس سنگینی یا فشار ، کاهش انعطاف پذیری مفاصل و سفتی یا درد در اندام نشانه لنف ادم است. به منظور پیشگیری و کنترل این عارضه جراحی غدد لنفاوی زیر بغل راهکارهایی توصیه می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از :
- استفاده از آستین های فشاری
- فیزیوتراپی تخصصی و تمرینات لنفاوی
- حفظ وزن متعادل
- سبک زندگی سالم
بی حسی و کاهش حس پوست
در حین عمل غدد لنفاوی زیر بغل ، ممکن است عصب های حسی ناحیه زیر بغل یا بازو آسیب ببینند. این موضوع می تواند باعث بی حسی ، گزگز یا سوزش در ناحیه بازو یا شانه شود. این مشکل ممکن است موقتی باشد و طی چند ماه بهبود یابد ، اما در برخی موارد به صورت دائمی باقی می ماند.
جهت دریافت مشاوره بیشتر و رزرو نوبت از دکتر دولتشاهی در اصفهان فرم تماس زیر را پر کنید.
درد مزمن یا سندرم درد پس از ماستکتومی (PMPS)
برخی بیماران ممکن است پس از جراحی غدد لنفاوی زیر بغل ، درد مزمن در ناحیه جراحی یا اطراف آن را تجربه کنند که ممکن است ماه ها یا حتی سال ها ادامه یابد. آسیب عصبی و تغییرات بافتی در ناحیه جراحی می تواند از علل احتمالی این عارضه باشد که برای درمان آن مصرف داروهای مسکن ، فیزیوتراپی و تکنیک های مدیریت درد ، مانند تحریک الکتریکی ، توصیه می شود.
عفونت زخم
مانند هر جراحی دیگری ، عمل برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل نیز ممکن است با خطر عفونت محل جراحی همراه باشد. ایجاد عفونت معمولا با بروز علائمی همچون قرمزی و گرمی اطراف زخم ، ترشح چرک یا مایع بدبو و تب و لرز همراه است.
محدودیت در حرکت شانه یا بازو
اگر تمرینات فیزیوتراپی بعد از جراحی غدد لنفاوی زیر بغل به خوبی انجام نشود ، بیمار ممکن است دچار خشکی مفاصل و محدودیت حرکتی شود. به همین دلیل ، شروع حرکات کششی ملایم طبق دستور پزشک یا فیزیوتراپیست در روزهای اولیه پس از جراحی بسیار مؤثر است.
تجمع مایع (سروما)
در برخی موارد ، بعد از عمل غدد لنفاوی زیر بغل مایع لنفاوی در محل جراحی جمع می شود که به آن سروما می گویند. این تجمع ممکن است نیاز به تخلیه توسط پزشک داشته باشد و باید فورا پیگیری شود.
مراقبت بعد از عمل غدد لنفاوی زیر بغل
| مدیریت زخم | زخم باید تمیز و خشک نگه داشته شود. پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. |
| تمرینات حرکتی | فیزیوتراپی و انجام حرکات نرم برای بازو و شانه ، به جلوگیری از خشکی و چسبندگی بعد از جراحی غدد لنفاوی زیر بغل کمک می کند. |
| پیشگیری از لنف ادم | استفاده از لباس های فشاری ، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین و مراقبت از پوست دست می تواند خطر لنف ادم را کاهش دهد. |
نقش عمل غدد لنفاوی زیر بغل در درمان سرطان سینه
در درمان سرطان سینه ، دانستن وضعیت غدد لنفاوی زیر بغل به پزشکان کمک می کند تا نوع و شدت درمان را تعیین کنند. اگر سلول های سرطانی در غدد لنفاوی وجود داشته باشند ، معمولاً درمان تهاجمی تری مانند شیمی درمانی تجویز می شود.
سوالات متداول درباره جراحی غدد لنفاوی زیر بغل
آیا این جراحی خطرناک است ؟
خیر. این جراحی معمولاً ایمن است و به صورت روتین انجام می شود ، ولی مانند هر عمل جراحی ، خطراتی دارد.
چند روز پس از جراحی می‌توان به فعالیت های عادی برگشت ؟
بسته به نوع جراحی و وضعیت بیمار ، معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته طول می کشد.
آیا همه بیماران نیاز به تخلیه کامل غدد لنفاوی دارند ؟
خیر. در برخی موارد ، فقط نمونه برداری از غدد نگهبان کافی است.
